اتوکلاو یک دستگاه برای استریل یا ضدعفونی کردن ابزار و وسایل مورد استفاده در علوم پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی می‌باشد که به صورت یکبار مصرف قابل استفاده نبوده و بیش از یک بار مورد استفاده قرار می‌گیرند، به همین دلیل باید کاملا استریل شوند. این دستگاه کار خود را با استفاده از بخار انجام می‌دهد. دستگاه اتوکلاو دارای یک محفظه است که در آن از نیروی بخار تحت فشار به منظور استریلیزاسیون کمک می‌گیرد. در واقع افزایش دما در اتوکلاو منجر به استریل کردن ابزار آلات می‌شود. این درجه حرارت یا دما با بخار قابل تنظیم می‌باشد. اولین بار در قرن نوزدهم میلادی بود که دانشمندان از دستگاه اتوکلاو به منظور ضدعفونی کردن مایعات بهره بردند. این در حالیست که امروزه از دستگاه اتوکلاو برای استریلیزاسیون تجهیزات جامد نیز استفاده می‌شود. اتوکلاوها را از روی درجه حرارتی که با آن تنظیم می‌شوند نیز تقسیم‌بندی می‌کنند:
+ دامنه دمایی پایین؛ 121 الی 123 درجه سانتیگراد یا 250 الی 254 درجه فارنهایت
+ دامنه دمایی بالا؛ 132 الی 134 درجه سانتیگراد یا 270 الی 274 درجه فارنهایت
نکات مورد استفاده هنگام کار با اتوکلاو
رعایت چه نکاتی هنگام کار با اتوکلاو ضروری می‌باشد؟ اینکه دستگاه اتوکلاو کار خود را چگونه و یا با چه کیفیتی انجام می‌دهد بستگی به عواملی همچون زمان، دما و مسیری که طی آن نیروی بخار با تجهیزات مورد استریل برخورد می‌کند، دارد. بدین ترتیب برای هرچه بهتر عمل کردن اتوکلاو رعایت یکسری نکات که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم، ضروری است:
+ بیشتر از 4/3 فضای اتوکلاو پر نشود.
+ ابزار و یا مواد نوک تیز نباید داخل دستگاه قرار داده شوند بلکه باید درون کیسه زباله‌های مخصوص دفع زباله‌های تیز و برنده جمع آوری و نهایتا دفع شود.
+ مواد یا ابزاری که داخل اتوکلاو قرار داده می‌شوند باید دارای چیدمان شل یا Loose باشند تا جریان بخار بتواند به راحتی در بین آن‌ها جریان داشته باشد و حرکت کند.
+ این بخار باید به تمامی نقاط ابزارآلات برسد.
+ بخار نمی تواند وسایل آلوده به چربی را استریل کند زیرا قابلیت نفوذ در چربی را ندارد. پس این گونه وسایل با وسیله دیگری ضدعفونی شوند.
+جهت جلوگیری از ایجاد رسوب در دستگاه اتوکلاو استفاده از آب مقطر بر آب معمولی ارجحیت دارد.
+سطح آب درون دستگاه اتوکلاو به هیچ وجه نباید از قسمت انتهای دیگ بخار اتوکلاو پایین‌تر رود.
+یچ‌های در اتوکلاو به منظور عدم نشتی بخار آب باید به خوبی بسته شوند.